وضعیت خاص استان و کشیدگی عمود بر روند عمومی زون های ساختاری باعث شده است، بیشترین فازهای کانه زایی متعلق به زون ها حضور داشته باشند و به این لحاظ استان از تنوع مواد معدنی بالایی برخوردار گردد. زون دگرگونی – ماگمایی، سنندج – سیرجان در بخش جنوبی خود انواع سنگ های تزیینی مرمریت و چینی و آهن و مس اگزالاتیو، ماسیوسولفایدهای فلزات پایه و گاهی طلادار و سرب و روی کربناته را در بر دارد. در قسمت های شمال تر این زون کانسارهای مرتبط با توده های نفوذی احیایی و انواع طلای کارلین نظیر زره شوران حضور دارند. کمربند ماگمایی – آتش فشانی، ارومیه – دختر با نمود سنگ های آتش فشانی سنوزوئیک مولد کانسارهای بسیار زیادی از انواع گرمابی، پورفیری و اپی ترمال نظیر آق دره شده است. بدیهی است نواحی دگرسان شده در اثر این فعالیت های گرمابی می تواند به عنوان خاک صنعتی مورد استفاده قرار گیرد. پرلیت و پوزولان نیز محصولات مستقیمی از این آتش فشان های چینه ای یا استراتوولکان هستند. فعالیت های گرمابی وافر با تظاهر چشمه های تراورتن ساز، مولد کانسارهای بسیاری از تراورتن و مرمر شده است. ماگماتیسم آلکالن، بخصوص در اطراف دریاچه محصولی نظیر کانسارهای ویژه فلوگوپیت و عناصر نادر خاکی در برداشته است. در نواحی شمالی استان، سکانس افیولیتی فرا رانده و رخساره های زیر دریایی همراه آن ها نیز کانسارهای مخصوص به خود نظیر تالک، کرومیت، ماسیوسولفایدهای کوچک، تیتان و اندیس هایی از جیوه را به همراه داشته است که برای مثال می توان تیتان قره آغاج، جیوه خان گلی و مس قزل داش را ذکر نمود. گچ و نمک سنگی در رخساره های تبخیری نئوژن معمول است. در اطراف دریاچه ارومیه نیز نمک آبی استحصال می شود.
معادن و کانسارها
از مجموع ۶۵ ماده معدنی مکشوفه در کشور ۳۱ ماده معدنی در استان آذربایجان غربی کشف و اکنون در حال بهره برداری می باشد.
گروه فلزی
طلا
معدن طلای آق دره
معدن طلای آق دره در ۳۰ کیلومتری شهرستان تکاب قرار دارد. تیپ کانسار از نوع شبه – کارلین می باشد.
معدن طلای زره شوران
معدن طلای زره شوران تکاب دارای ذخیره هفت میلیون تن کانسنگ طلا با عیار ۸/۲ گرم در تن می باشد. تیپ کانسار از نوع شبه – کارلین می باشد.
معدن طلای باریکا
محدوده معدنی باریکا در فاصله ۲۷ کیلومتری خاور شهرستان سردشت، در جنوب استان آذربایجان غربی قرار دارد. کانه زایی طلا – نقره (فلزات پایه و باریت) در منطقه باریکا در سه زون سیلیسی سولفید دار، زون غنی از سولفید و سولفوسات و زون کانسنگ باریتی قابل بررسی می باشد.
کرومیت
کرومیت خوی
کرومیت مناطق الند (روستاهای بزرگ و کوچک) و قشلاق در افیولیت خوی بیشتر بصورت عدسی یا توده های نا منظم بوده و از نظر ترکیب به کرومیت های نوع آلپی شباهت دارند.
مس
کانسار مس قزل داش
کانسار مس قزل داش در فاصله ۵۷ کیلومتری شمال باختر شهرستان خوی قرار گرفته است. این کانسار بر اساس جایگاه تکتونیکی و زمین شناسی و نتایج حاصل از مطالعات پتروگرافی جزء نهشته های ماسیو سولفید تیپ قبرس می باشد.
میکا
میکای قوشچی
این معدن در حدود ۲ کیلومتری شمال باختری دهکده قره باغ، ۶۵ کیلومتری شمال ارومیه واقع شده است. این ناحیه در مجاورت یا کنتاکت توده گرانیتی آلکالن قوشچی قرار گرفته است.
تیتان
تیتان قره آغاج
معدن تیتانیم قره آغاج ارومیه در ۳۶ کیلومتری شمال باختری ارومیه واقع شده است و دارای کانه زایی تیتانیم و فسفات (ایلمنیت – آپاتیت) می باشد. در واقع پلی متالی از تیتانیم، فسفات و آهن است. این کانسار ماهیت ماگمایی داشته است. ذخیره قطعی این معدن ۵۶ میلیون تن، ذخیره احتمالی ۱۲۰ میلیون تن و ذخیره زمین شناسی ۲۰۸ میلیون تن با عیار بالای ۶ درصد دیاکسید تیتانیم (TiO2) می باشد.
به علت نبود دانش فنی لازم، بهره برداری از معدن تیتان قره آغاج امکانپذیر نیست. فلز تیتان در صنعت رنگسازی و تهیه آلیاژ فلزات مورد نیاز در صنعت هواپیماسازی کاربرد دارد.
جیوه
جیوه خان گلی ماکو
این محدوده در جنوب باختری شهرستان ماکو و در بخش مرکزی ایران و ترکیه واقع شده است. با در نظرگرفتن پارامترهایی چون زیر زمینی آنومالی های ژئوفیزیکی و گسترش سطحی زون های مینرالیزه، ذخیره زمین شناسی این کانسار ۱ میلیون تن کانسنگ با عیار ۱ تا ۴/۶ درصد جیوه بدست می آید.
آهن
کانسار آهن چهار طاق تکاب
این کانسار در ۲۰ کیلومتری خاور تکاب قرار دارد. ذخیره این کانسار ۲۴۰ هزار تن با عیار ۴۰ – ۵۵ درصد متغیر، برآورد می شود.
گروه غیر فلزی
گروه سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی
محدوده کوه بلقیس
محدوده مورد مطالعه در استان آذربایجان غربی، در مجاورت استان زنجان و شمال باختری انگوران و دامنه جنوبی کوه بلقیس واقع شده است. نوع ماده معدنی مشاهده شده شامل گارنت از نوع گروسولار، آندرادیت، دمانتوئید، یوواروویت و آلماندن می باشد.
گروه سنگ های تزئینی و نما
تراورتن
تراورتن تکاب
تراورتن نوعی سنگ آهک متخلخل است که از دسته سنگ های تزیینی به شمار می رود. چشمههای آب گرم از رسوب کف دریاها و رودخانه ها است که بصورت پهنه های نسبتا وسیع دیده می شود.
معادن و کارخانه های سنگ بری سنگاب ماکو
دارای ذخیره بالا از انواع سنگ های تراورتن به رنگ های زرد، لیمویی، قرمز، پرتقالی، صورتی و مرمریت به رنگ های کرم، کرم روشن و طلایی است.
معدن تراورتن ۱ سنگاب ماکو با ظرفیت استخراج ۴۰۰۰۰ تن سالانه یکی از قطب های مهم تراورتن در سطح کشور می باشد و دارای انواع کوپ تراورتن موج دار و بی موج در رنگ های شکلاتی و کرم و سفید می باشد.
گروه مصالح ساختمانی
گچ
معادن سنگ گچ (ژیپس) استان به شکل لایه ای اغلب در واحدهای رسوبی الیگو – میوسن قرار دارند. به دلیل سست بودن سنگ های دربرگیرنده کانسار، استخراج معادن سنگ گچ فقط به شکل روباز انجام می شود. از جمله این معادن می توان به سنگ گچ رشکان ارومیه، سنگ گچ اوغول بیک، گچ شاه آباد ماکو، سنگ گچ قارنی یارق، سنگ گچ قره ضیاالدین، سنگ گچ کوه بند، سنگ گچ معاطل، عزیزآباد مرکنلو، سنگ گچ سگتکوی خوی اشاره کرد.
